Engelliler Nasıl Emekli Olabilir?

Özürlülerin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki temsilcisi Lokman Ayva’nın gayretleri ile bu konuda bir nebze olsun norm-standart birliği sağlanabildi. Çünkü, 30 Eylül 2008 tarihine kadar SSK’lı özürlüler erken emekli olabilirken, Bağ-Kur özürlülerine bu hak tanınmamıştı. Özürlü kamu görevlileri arasında da farklılıklar vardı, bunlar da giderilmiş oldu.

Yeni kanunla gelen özürlü emekliliği

5510 sayılı kanunun 28. maddesine göre SSK ve Bağ-Kur’lular ile reformdan sonra ilk defa işe girecek memurlar belirtilen şartlarla özürlü olarak emekli olacak. Yeni düzenlemeye göre;

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayanlara, en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3 bin 960 malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacak.

Yetkili sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, kurum sağlık kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının; yüzde 50 ilâ 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4 bin 320 gün ile emekli olacak. Yüzde 40 ilâ 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar ise en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4 bin 680 gün prim ödemeleri ile yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emeklilik hakkı kazanacak. Ama bunlara ek ve geçici maddelerle çeşitli kademeler getirildi. (Söz konusu kademeler yandaki tabloda görülebilir.)

Eski SSK’lılarda geçiş süreci nasıl olacak?

5510 sayılı kanunun geçici 10’uncu maddesine göre;

Bu kanunun yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun mülga 53. maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında çalışma kaybı) hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3 bin 600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilecektir.

Bu kanunun yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 gününden önce sigortalı olup 30.9.2008 tarihi öncesinde veya sonrasında sakatlığı sebebiyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar, 506 sayılı kanunun mülga 60. maddesinin (C) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87. maddesine işe giriş tarihlerine göre 3 bin 600 ilâ 4 bin 400 gün arasında primle emekli olacak.

5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında bu kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümler geçerli olacaktır.

Eski memurlarda geçiş süreci nasıl olacak?

5510 sayılı kanunun geçici 4. maddesi ile;

5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu gereğince yasal tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5 bin 400 günlük süreyle emekli olmaktadır ve olmaya da devam edeceklerdir.

Lokman Ayva’nın 5510 sayılı kanuna eklettiği düzenlemeler ile; doğuştan özürlü olduğu halde erken emekli olamayanların sorununa çözüm gelecek. Doğuştan olmasa bile memur olmadan rapor almayanlara da çözüm gelecek. Bunlar ise sırasıyla;

Doğuştan özürlü olanların durumu

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, işe başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduğunu gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde bu kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5 bin 400 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanacaktır.

Sonradan özürlü olanların emeklilik şartları

Çalışmaya başladıktan sonra, kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, kurum sağlık kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

Yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5 bin 760,

Yüzde 40 ilâ 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6 bin 480 gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklar.

Eski özürlü Bağ-Kur’lular erken emekli olacak

Bağ-Kur sigortalılarından özürlü-engelli olduğu için SSK’lılar gibi erken emekli olamayanlara da artık bu hak getirildi. İlk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl (En az yüzde 60 vücut fonsiyon kaybı ve fazlası) olduğu için malûllük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila 59 arasında olanlar, 1 Ekim 2008’den sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden yararlanabilecek.

Vergi indirim belgesi şartı kalkıyor

Yeni dönemde Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) özürlü şartlarıyla emekli olabilmek için sakatlıktan dolayı Maliye Bakanlığı aracılığıyla verilen vergi indirim belgesi aranmayacak olup, SGK’ca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarında yapılacak muayene ve tetkikler sonucu en az yüzde 40 çalışma gücü kaybının Sosyal Güvenlik Kurumu Merkez Sağlık kurullarınca onaylanması durumunda çalışma gücü kaybına dayanarak emeklilik yolu ilk defa açılmıştır. Fakat, yukarıda değinildiği üzere isteyenlerden, kanunun yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den önce sigortalı olanların, bu tarihten önce veya sonra vücutça engeli nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmaları yoluyla özürlü emekliliğine de hak kazanmış olmaları uygulaması devam edecektir.

Kaynak: www.engellilersitesi.com